Güvenlik Kamera Lens hesaplama metotları ve araçları çok çeşitli olsa da, projede kullanılması şart olan lensin teknik özelliklerine bu hesaplama araçlarında yer verilmemektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgi sağlamak için aşağıdaki Lens(Mercek) Seçim Kılavuzunu Hazırladık. İşte projenizde kullanmanız şart olan lens ile ilgili ayrıntılı bilgiler:
Lens seçiminde dikkat edilmesi şart olan 2 ehemmiyetli başlık vardır. Bunlardan biri kamera ile uyumlu lensin belirlenmesi(A) ötekisi ise ortama uygun lensin belirlenmesi(B)’dir.
A) Kamera ile Uyumlu Lensin Belirlenmesi
Ortam şartları ve kullanıcı isteğine bağlı olarak en uygun kamera seçiminin yapılması, güvenlik kamera sistemi kurulumunun ilk mertebelerinden biridir.
Projede kullanılacak kameranın “Kutu (Box) Kamera” türü olmasıyla, bu kameralara takılan ve istenildiğinde kolaylıkla değiştirilebilen harici lensler ön tasarıya çıkmaktadır. Kutu kameraya uygun lens seçimi yapabilmek için kameranın çözünürlüğü, formatı ve lens monteleme/irtibat şekline dikkat edilmelidir.
- Kamera Çözünürlüğü:
Güvenlik Kamerası
Ele geçirilen görüntünün kaliteli olabilmesi için sadece kamera çözünürlüğünün yüksek olması yeterli değildir, takılan lensin de aynı çözünürlüğü desteklemesi gerekmektedir. Mesela 2 megapiksellik bir görüntü ele geçirebilmek için Karel Full HD (2 megapiksel) kameralar ile beraber kullanılacak lens, Sony lenslerden biri olmalıdır.
- Kamera ve Lens Formatı:
Tıpkı Güvenlik kamerada olduğu gibi lensler de format boyutlarına (1/2”, 2/3”, 1/3”, 1/4” vs.) göre sınıflandırılmaktadır. Lens formatı, görüntülenecek alanın çap oranına göre belirlenmektedir. Kamera formatı ile lens formatının aynı seçilmesi en uygun çözümdür. Lens formatı, kameranın formatından küçük olduğunda sensör dışında kalan yerler görülmez. Aşağıda 1/3” sensör için örnek gösterilmiştir:
Kamera Lensleri
Kamera formatı ile lens formatının aynı seçilemediği vaziyetlerde, lens formatı kamera formatından daha büyük seçilebilir. Sözgelimi, kamera formatı 1/3” ise lens formatı 1/2” olabilir; ancak 1/4” olamaz. Ancak bu vaziyette da görüntülerin köşeleri siyah olarak kalır.
- Lens Bağlantı Şekli:
Lens Bağlantı Şekilleri
Kamera ile lens bağlantısı için 2 ayrı montaj yolu vardır: C mount ve CS mount. Bağlantı şekli C mount olduğunda, lens ile kamera sensörü arasındaki mesafe CS mount bağlantısından 5mm daha fazladır.
Son zamanlarda çoğunlukla CS mount lensler ve buna uyumlu kameralar kullanılmaktadır. Daha önceki bir C mount lens, 5 mmlik C/CS adaptör yüzüğü kullanılarak CS mount haline getirilebilir; lakin tersi . Şayet bir kameranın netlik meselesi varsa muhtemelen lensin monteleme şeklinin hatalı olmasından kaynaklanıyordur.
B) Ortama Uygun Lensin Belirlenmesi
- Odak uzaklığı (Fokal Uzaklık):
Kamerada bulunan sensör ile lens üzerinde bulunan optik merkez arasındaki mesafeye odak uzaklığı isimi verilmektedir. Bakış açısının geniş olmasını istediğimiz alanlarda odak uzaklığını düşük seçmeliyiz. Bu sebeptendir ki odak uzaklığı yüksek olan lenslere dar açılı lensler de denmektedir. Odak uzaklıklarına göre lens tipleri aşağıdaki gibidir,
- Sabit Odaklı Lensler: 3.6 mm gibi odak uzaklığı sabit olan lenslerdir.
- Değişken Odaklı (Varifokal) Lensler: 3.5 – 8 mm gibi odak uzaklıkları birbirine çok yakın olan lenslerdir. Bu lens türünde odak uzaklığı, ortam şartlarına göre değiştirilebilir.
- Zoom Lensler: Odak uzaklıkları geniş bir aralıkta değişen lensler zoom lensler olarak adlandırılır.
- İstenen görüş alanı (görüş açısı):
Bir kameranın görüş alanını belirleyen etkenler nesnenin boyutu (en ve boy) ve nesneye olan mesafe kameranın görüş alanını belirleyen en ehemmiyetli etkenlerdir. Uygun görüş alanını ele geçirmek için lensin odak değerini değiştirmek yeterlidir.
| Lens Aralığı | Görüş Mesafesi |
| 2.8 – 5 mm | < 10 m |
| 4 mm | ~ 10 m |
| 6 mm | ~ 15 m |
| 8 mm | ~ 20 m |
| 12 mm | ~ 30 m |
| 16 mm | ~ 40 m |
- Işık ayarı (ışıklandırma):
Ortamda bulunan ışık düzeyinin değişmesi görüntüyü etkilen etkenler arasındadır. Uygun irisli lens seçilmediği takdirde izlemenin net olarak yapılamaması, görüntünün tamamiyle kaybolması gibi problemler oluşur. Lenslerin çalışma prensibi, insan gözünde bulunan irisin çalışma prensibi gibidir. Lens kontrol türüne göre 4 çeşit iris kontrolü vardır:
- Sabit irisli lens: Fabrika gibi ışık düzeyinin 7/24 değişmediği ortamlarda ise sabit irisli lensler kullanılır.
- Manuel irisli lens: Ortam ışığının giderek değişim gösterdiği yerlerde iris düzeyinin değiştirilebildiği manuel irisli lensler kullanılmalıdır.
- Motorlu iris zoom lens: Bu tür lensler genel olarak profesyonel uygulamalar için kullanılmaktadır. Bir motor aracılığıyla odak uzaklığı değiştirilerek görüntü hem büyütülür hem de ışık kontrolü otomatik olarak yapılır. Bu tarz lensler, diğer lenslere oranla daha pahalı ve ebat olarak da büyüktür.
- Otomatik iris lens (Video drive veya DC drive): İris kontrolünün video işaretine göre tetiklendiği sistemler Video Drive olarak bilinirken, kameradan gelen DC gerilime göre yapıldığı sistemler ise DC Drive olarak adlandırılmaktadır. Video Drive veya DC Drive olarak adlandırılan iris kontrolü oto-iris olarak da adlandırılmaktadır ve çoğunlukla ışık kontrolünün elle yapılamayacağı yerler için kullanılmaktadır. Son zamanlarda genel olarak iris kontrolü, DC Drive üzerinden yapılmaktadır.
- Işık Toplama Kapasitesi (Açıklık Oranı / F-Stop):
Lensin ışık toplama kapasitesi, görüş alanına düşen ışık miktarının ayarlanması için kullanılmaktadır. Literatürde f sembolü ile gösterilen ve “F-Stop” olarak adlandırılan ışık toplama kapasitesi sayesinde lensin ışık geçirme becerisi belirlenir. F-Stop değeri ne kadar düşükse ışık geçime becerisi o kadar büyüktür. Başka bir söylemle daha az ışıkta daha net (aydınlık) görüntü yakalanabilmektedir. Sözgelimi, f:1.5 olan bir lens f:1.2 olan lensten daha az ışık geçirdiğinden ele geçirilen görüntü daha karanlık olacaktır.